De kolonie mept terug

Gesprek over racisme en ongelijkheid in de Lage Landen met o.a. Dalilla Hermans, Adriaan van Dis en Sibo Kanobana

Op deze avond gaan kunstenaars en wetenschappers uit Nederland en Vlaanderen met elkaar in gesprek over racisme en ongelijkheid in de Lage Landen. Hoe werkt het koloniale verleden door in de hedendaagse, vaak schrille, debatten over ras en racisme? Hoe werkt raciale ongelijkheid en waarom is het zo hardnekkig? Waarom is het zo lastig om hierover te praten? Wat zijn de ervaringen in Vlaanderen en Nederland, en wat kunnen we van elkaar leren? 

In de donkerste dagen van de coronapandemie besloot een gezelschap Nederlandse docenten, kunstenaars en wetenschappers gezamenlijk boeken te lezen over ras en racisme. In de gesprekken over deze leeservaring waren persoonlijke ervaring en professionele reflectie vaak sterk vervlochten.  

Nu, vier jaar later, heeft dit geleid tot een gezamenlijke publicatie, een lange leeslijst met boeken over racisme en kolonialisme, een wetenschappelijk onderzoeksrapport, en het essay De kolonie mept terug van Adriaan van Dis - een van de leden van dit gezelschap. Op 22 mei komen ze naar Brussel om hierover te spreken bij deBuren met Vlaamse kunstenaars en wetenschappers die zich, vanuit eenzelfde verwevenheid van persoonlijke ervaring en professionele reflectie, bezighouden met ras en de koloniale erfenis. 

Anthony Heidweiller zal de avond introduceren en Adriaan Van Dis zal een voordracht doen uit zijn essay. Daarna volgt een gesprek met Vlaamse en Nederlandse gasten: Soemitro Poerbodipoero, docent-onderzoeker bij de Hogeschool van Amsterdam, Judi Mesman, hoogleraar op het gebied van intergenerationele sociale rechtvaardigheid, universitair docent sociolinguïstiek en postkoloniale studies Sibo Kanobana en schrijfster en theatermaker Dalilla Hermans. Schrijfster en journalist Tuly Salumu brengt aan het einde van de avond een gesproken column. Actrice en publiek spreker Aminata Demba is de gastvrouw van de avond. 

Betaal wat je kan (en voor een ander) €10  
Betaal wat je kan | Suggestie basisprijs €7  
Betaal wat je kan | Suggestie reductieprijs €3  
Betaal wat je kan | Gratis 

De Akademie van Kunsten richtte in 2020 in samenwerking met operamaker Anthony Heidweiller de werkgroep Bomen die langzaam groeien krijgen diepe wortels op. De werkgroep leest, leert en praat aan de hand van nationale en internationale literatuur over de geschiedenis van ongelijkheid en racisme.

De werkgroep bestaat uit wetenschappers, kunstenaars en onderwijsvernieuwers die literatuur beschouwen als instrument om het gesprek over ongelijkheid op basis van huiskleur en afkomst te beginnen. 

De grondgedachte van de werkgroep is dat verandering in de samenleving ten aanzien van racisme in de Nederlandse samenleving alleen structureel en duurzaam kan veranderen als (jonge) mensen een groot historisch besef krijgen van de reikwijdte van racisme door de verhalen daarover te lezen. De combinatie van literatuur, zowel romans als wetenschappelijke analyses en essays, biedt een ingang voor onder meer docenten om het gesprek met hun studenten aan te vangen.

Meer over de leeslijst en de vragen die het lezen sturen, vind je hier: Bomen die langzaam groeien krijgen diepe wortels.

Over de sprekers

© Rebecca Fertinel

Dalilla Hermans is journalist, schrijver, theatermaker en veelgevraagd spreker. Ze schreef meerdere boeken over racisme en representatie, en schrijft sinds 2018 columns voor De Standaard. Ze debuteerde in 2020 als theatermaker bij NT Gent, waar in 2022 ook haar tweede stuk uitkwam. In april 2024 ging haar stuk Queen (M)other in première in het Concertgebouw van Brugge. 

© Sarah Van Looy

Tuly Salumu is journalist en schrijver. Haar werk verscheen in De Standaard, Het Nieuwsblad, rekto:verso en MO* Magazine. In 2023 debuteerde ze met haar roman Bintje. Vandaag schrijft ze columns voor De Morgen en werkt ze aan haar tweede roman. Tuly schrijft over identiteit, moederschap en het belang van representatie. In 2022 werd ze geselecteerd voor de eerste editie van het talentontwikkkelingstraject Nieuw Geluid bij deBuren. 

© Joris Casaer

Sibo Rugwiza Kanobana is universitair docent sociolinguïstiek en postkoloniale studies aan de Open Universiteit van Nederland en is als postdoctorale onderzoeker verbonden aan de afdeling Conflict en Ontwikkeling van de Universiteit Gent. Hij is coauteur van De bastaards van onze kolonie: verzwegen verhalen van Belgische metissen (2010) en samensteller van de bundel Zwarte bladzijden. Afro-Belgische reflecties op Vlaamse (post) koloniale literatuur (2021) alsook auteur van Witte orde. Over ras, klasse en witheid (2024). Hij is tevens redacteur bij rekto:verso

Aminata Demba is actrice, presentatrice, moderator en artistiek teamlid bij theatergezelschap Laika vzw. Ze was de voorbije jaren maker en speler in verschillende theatervoorstellingen bij o.a. NT Gent en KVS. Naast haar acteursbestaan is de bezielster van RepresentBelgium, een initiatief om onze beeldcultuur in de audiovisuele sector inclusiever te maken voor ondervertegenwoordigde groepen.  Daarnaast geeft ze lezingen voor filmstudenten rond het thema en/of wordt ze gevraagd als spreker of moderator. 

Judi Mesman is hoogleraar aan de Universiteit Leiden op het gebied van intergenerationele sociale rechtvaardigheid. Haar onderzoek gaat onder andere over vooroordelen, stereotypen, discriminatie, seksisme, homofobie en racisme in verschillende maatschappelijke contexten. Zij heeft onderzoek gedaan naar o.a. sociaal-culturele normen in de opvoeding, representatie en stereotypering in schoolboeken, en de ervaringen van mensen van kleur in leiderschapsposities. In 2021 verscheen van haar hand Opgroeien in Kleur, een boek voor ouders over antiracistisch opvoeden. In datzelfde jaar ontving zij de Stevinpremie, een prijs voor wetenschappers die hun werk toegankelijk en nuttig maken voor de samenleving. Mesman is sinds 2018 lid van de KNAW en in 2024 benoemd tot distinguished professor aan de Universiteit Leiden op het thema maatschappelijke verantwoordelijkheid en impact. 

© Hans Pool

Adriaan van Dis groeide op in een repatriantenhuis aan de kust. Hij schreef talloze essays en verhalen over kolonialisme en migratie. Ook al presenteert hij zich als buitenstaander, in al zijn werk heeft hij oog voor mensen die hartstochtelijk hun best doen ergens bij te horen.  Als kind was Indonesië het land waar hij het meest nooit geweest was.  Adriaan van Dis is lid van de Akademie van Kunsten. 

Soemitro Poerbodipoero (1976) is docent-onderzoeker bij de Hogeschool van Amsterdam. Als kandidaat Professional Doctorate werkt hij samen met gemeenschapsorganisatie Kraktie middels participatief actie-onderzoek aan transformatie op het snijvlak van gezondheid en welzijn voor senioren in Amsterdam Zuidoost. Oorspronkelijk opgeleid tot ergotherapeut en bewegingswetenschapper in de revalidatie heeft hij zich in het hoger beroepsonderwijs verder ontwikkeld op het gebied van management, praktijkgericht onderzoek, internationalisering en interprofessioneel samenwerken. Met een Comenius Teaching Fellow (2018) startte hij onderwijsvernieuwing voor ergotherapeuten in opleiding door samenwerking met jonge vluchtelingen. Momenteel draagt hij met een Comenius Senior Fellow (2023) bij aan de ontwikkeling van het ‘stadsdocentschap’ en het verplaatsen van onderwijs naar de wijk. Sinds 2020 neemt hij deel aan de werkgroep Bomen die langzaam groeien krijgen diepe wortels waarin hij leest, leert en praat over de geschiedenis van ongelijkheid en racisme.

Anthony Heidweiller verbindt kunst met de geluiden en thema’s van deze tijd. Thema’s in zijn werk zijn racisme, (on)gelijkheid en regeneratief onderwijs. Anthony Heidweiller is adjunct-directeur van de Academie voor Theater en Dans van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten, en heeft een grote staat van dienst binnen de nationale en internationale beroepspraktijk. Als artistiek directeur van het Yo Opera Festival richtte hij zich op de samenwerking met nieuwe doelgroepen en als artistiek directeur van Vocal Statements heeft Heidweiller educatie- en participatieprojecten ontwikkeld om een brug te slaan tussen de podiumkunsten en de samenleving. Daarnaast geeft Heidweiller lezingen over de staat van het kunstonderwijs in relatie tot de klimaat- en de culturele crisis. Voor zijn werk ontving hij diverse onderscheidingen, onder andere De Cultuurprijs voor Educatie, de Cultuurprijs van de stad Utrecht en Officier in de Orde van Oranje-Nassau. Sinds 2019 is hij lid van de Akademie van Kunsten.