Slow Mail, van nu naar straks

Langzame opmerkingen in een snelle tijd van György Konrad verscheen in 1990 bij Van Gennep. De uitgever had de mooie titel bedacht en met zijn toelating leende ik hem voor een brochure over Enthoven Associates Design Consultants, de plek waar ik toen met Axel Enthoven en een tiental collega's de ontwerpbaarheid van de wereld onderzocht. Het was een spannende en moeilijke job, omdat we erop moesten letten avontuurlijk genoeg te zijn om vooruit te denken maar tegelijk ook realistisch genoeg om onze opdrachtgevers niet af te schrikken. In onze ontwerpmethode zat veel trial and error. Ik kreeg tijd om na te denken, daar ben ik nog steeds dankbaar voor. Traag en langzaam hadden voor mij (ook toen al) een positieve betekenis. Ik begreep niet waarom 'snel' altijd beter was. Later kwam er nog 'stil' bij. Waarom waren er in stedelijke omgevingen niet meer rustpunten? In de publieke ruimte en in gebouwen zouden we stille enclaves bedenken, plaatsen waar je zonder muzak of reclameboodschap en even zonder geluidjes van de medemens stil en traag kon zijn. Met de studenten van de Design Academie in Eindhoven kregen ideeën ook een vorm. Terugdenkend aan Jaak Dekoninck, alias Jack Leroy, de CEO van Starbrook Airways, hebben we trage en stille post herdacht : Slow Mail of Trage Post. Vandaag meer dan ooit aan de orde in een tijd waarin ministers beleid voeren per blog of blackberry, en wij ons allemaal verslikken in te snel gevingerde sms'jes en e-mails. Slow Mail is een trage brief die je nu schrijft maar die pas binnen twintig of vijftig jaar bezorgd wordt. Ik schrijf vandaag regelmatig brieven aan mijn kleinkinderen, brieven van mij nu aan hen straks, brieven van nu naar straks. Ik schrijf in een tegenwoordige tijd die voor de lezer voltooid verleden zal zijn. Dat schept een rare band maar geeft ook een fijn gevoel. Het is een doodsimpele truc om onsterfelijk te worden. Het is ook beter vandaag te vertellen wie Obama, Fortis en Wilders zijn dan straks wanneer ik tachtig ben. Ik kan natuurlijk geen brief laten lezen want dan zou ik het briefgeheim schenden, die andere grote kwaliteit van Slow Mail. Discretie en intimiteit bestaan niet meer sinds onze communicatie vooral elektronisch verloopt. Slow Mail staat op papier en zal dus enkel gelezen worden door de schrijver en de geadresseerde, en diegenen die deze twee toelaten. Intimiteit en discretie zijn in de Trage Brief ingebakken. Aangezien u, aandachtige lezer, een gevoelige homo practicus bent en mij via lezersbrief zult vragen welk postkantoor uw Slow Mail kan ontvangen en binnen vijftig jaar op correcte wijze bezorgen, moet ik bekennen dat er nog enkele details geregeld moeten worden. Slow Mail zal binnenkort een project zijn, een nieuw bedrijfje dat gesteund zal worden vanuit een cultuureconomische reflex van de overheid. Er zal niet onmiddellijk een decretale basis zijn voor dit ontroerend erfgoed, maar met een kleine projectsubsidie zal er een privaatpublieke samenwerking worden opgericht ter bevordering en bescherming van discretie en intimiteit in traagheid, in schoonheid en in wijsheid. Van de huidige Post hebben we geleerd dat ze enkel kan overleven in de derde dimensie. Pakjes, dat is de toekomst. Wij zullen dus aan onze Slow Mail ook een pakjesdienst toevoegen. Wij ontwerpen een koker die duizend kubieke centimeter kan bevatten. Een perfect sluitende doos gevuld met kleine cadeautjes wordt minstens vijftig jaar bewaard. Stel je voor dat duizend voorouders in 1958 in de Slow Mailkoker souvenirs van de Wereldtentoonstelling in Brussel hadden gestopt, dan was er in 2008 een tweede Canvas Erfgoed Collectie gevierd. Een feest in samenwerking met Bozar en Cultuurnet, met duizend Slow Mailpakjes uit 1958. Enkele krasse knarren die ze vulden mogen live voor de camera samen met hun kleinkinderen de doosjes geschiedenis openmaken en van commentaar voorzien. Een generatieoverschrijdend project, een laagdrempelig participatieproject, een vitamine tegen cynisme.  Dorian van der Brempt (59) kijkt en luistert met verwondering naar de wereld en stuurt 'Slow mail' naar Oscar en Jeanne'.Deze column verscheen in Knack op 18 februari 2009.