Achter de sluier

Het zat eraan te komen en het moment had niet symbolischer kunnen zijn: op de eerste dag van de lente en van het nieuwe Perzische jaar wenste de Amerikaanse president Barack Obama het Iraanse volk en zijn leiders in een videoboodschap een gelukkig Noruz. Hij drukte de hoop uit om de gebroken banden tussen Iran en de Verenigde Staten te herstellen en bood de Islamitische Republiek een nieuw begin aan.

/* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:Standaardtabel; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin:0cm; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:10.0pt; font-family:"Times New Roman"; mso-ansi-language:#0400; mso-fareast-language:#0400; mso-bidi-language:#0400;} Het zat eraan te komen en het moment had niet symbolischer kunnen zijn: op de eerste dag van de lente en van het nieuwe Perzische jaar wenste de Amerikaanse president Barack Obama het Iraanse volk en zijn leiders in een videoboodschap een gelukkig Noruz. Hij drukte de hoop uit om de gebroken banden tussen Iran en de Verenigde Staten te herstellen en bood de Islamitische Republiek een nieuw begin aan.Toen ik vrijdagmorgen op internet Obama's toespraak beluisterde, hield ik mijn adem in. Na acht jaar harde taal van George W. Bush aan het adres van Iran kwamen de verzoenende woorden van Obama als een pleister op een wonde waarin diens voorganger maar al te vaak een flinke portie zout had gestrooid. Meteen aan het begin van zijn boodschap maakte Obama duidelijk dat hij een andere weg wil inslaan. 'Noruz is maar één deel van jullie grote en gevierde cultuur,' zei hij. 'Vele eeuwen lang heeft jullie kunst, jullie muziek, literatuur en innovatie van de wereld een betere en mooiere plek gemaakt.' De Perzen zijn een trots en zelfbewust volk, en er is niets waarmee je hen gelukkiger kan maken dan met het prijzen van hun roemrijke cultuur en literatuur. Ik proefde hoop in Obama's woorden, en de hyacint die ik voor het begin van het Perzische jaar had gekocht, ging plots nog lekkerder ruiken.Jazeker, Obama heeft het in zijn toespraak ook over Irans onrustwekkende nucleaire programma gehad. Hij wees de leiders van het land er eveneens op dat ze weliswaar recht hebben op een plaats op het internationale toneel, maar dat die niet kan worden bereikt door terrorisme of met wapens. Toch doen die vermanende woorden niets af aan de vredevolle en verzoenende boodschap die Obama de wereld heeft ingestuurd. Dat een Amerikaanse president na dertig jaar gespannen relaties de grote Perzische cultuur looft en zélfs Saadi citeert, de dichterlijke trots en vader des vaderlands van Iran: het is een gedurfde stap vooruit en een eerste begin in de richting van 'change' in de verhouding tussen 'aartsvijanden' Iran en de Verenigde Staten.Irans opperste leider Ali Khamenei verviel in zijn reactie meteen in anti-Amerikaanse retoriek, en dat hoeft niet te verbazen: vijandigheid tegenover Amerika is een motor die het conservatieve regime mee draaiende houdt. Toch moeten we de woorden van Khamenei niet alleen maar als simplistisch anti-Amerikanisme afdoen. De Verenigde Staten hebben in het verleden immers grote misdaden gegaan tegenover Iran. Met operatie-Ajax en de coup tegen Mohammed Mossadegh in 1953 hebben ze de prille democratie in het land in de kiem gesmoord. Dat heeft tot op vandaag diepe wonden achtergelaten in de harten van het Iraanse volk, net als de kwarteeuw tirannie van de sjah die mede mogelijk werd gemaakt door Amerikaanse steun. Khamenei is niet de enige die in die context meer dan woorden verwacht van de VS.Het blijft natuurlijk zeer de vraag of zelfs concrete Amerikaanse daden het conservatieve Iraanse regime zal inspireren tot een meer gematigde koers. Dat moet ons echter niet wanhopig stemmen: het Iraanse volk zélf heeft de boodschap van Obama enthousiast ontvangen, en het zijn zij die vandaag het regime van binnenuit langzaam maar zeker veranderen. Zo'n zeventig procent van de Iraniërs is jonger dan vijfentwintig jaar. Zij houden van Amerika en snakken naar openheid. De jongeren van vandaag zijn het gezicht van het Iran van de toekomst, en de ayatollahs zullen hun gevecht tegen de steeds uitdagender make-up van de jonge Iraanse vrouwen nooit winnen. Iran is een land in de kering, en dat proces kunnen zelfs alle geestelijken van Qom samen niet tegenhouden.There was a Door to which I found no Key/There was a Veil past which I could not see/Some little Talk awhile of me and you/There seemed - and then no more of you and me, schreef Omar Khayyam eeuwen geleden in zijn Rubaiyat. Het is een stukje Perzische poëzie dat al dertig jaar op Iran en de VS van toepassing is. Ooit waren ze vrienden, om daarna bittere vijanden te worden. Met zijn nieuwjaarsboodschap heeft Barack Obama een eerste belangrijke stap gezet om achter de sluier van Iran te kijken en een signaal te geven dat praten met de Islamitische Republiek belangrijk is en kan leiden tot change we can believe in.