In een vermakelijk YouTube-filmpje gaat de Nederlandse komiek André van Duin naar de digitale dokter. De sketch uit 1987 is ? alle gekheid op een stokje ? bepaald visionair, want de komst van e-gezondheid en van de e-dokter lijkt vandaag niet meer te stuiten.
Eind juli keurde het Belgisch federaal parlement een wetsontwerp goed voor de uitbouw van een nationaal e-health-platform. In Nederland staat men al een eind verder met de implementatie van een veilig, elektronisch uitwisselingssysteem voor medische gegevens. De technologie belooft de 'patiënten', die wij onvermijdelijk zijn, veel gebruiksgemak, maar het vertrouwen bij artsen is ver te zoeken.Wat beloven de ontwikkelaars van e-health-systemen ons? We krijgen een elektronisch medisch dossier, waarin onze medische geschiedenis staat. Als ik als Aalstenaar op de intensive care van Oostende opgenomen wordt, dan kunnen ze daar in één muisklik zien welke bloedgroep ik heb of hoe mijn lichaam reageert op bepaalde medicijnen. De scans die ze van mijn rugletsel hebben genomen, komen in mijn online medisch dossier. Stel nu, ik ben bij het ongeval verlamd geraakt. Bij controles door specialisten en kine's in mijn thuisstad hoef ik niet wéér datzelfde verhaal te vertellen van dat tragische ongeval, want zij hebben mijn medische geschiedenis voor hun neus. Nog een gemak: herhaalvoorschriften vragen we binnenkort online aan. Zelfs de eventuele wens voor euthanasie gebeurt via de pc. Ook zelfzorg wordt mogelijk: met handige apparaatjes kunnen we onze suikerspiegel of bloeddruk thuis meten en voegen we die gegevens toe aan ons online dossiertje. De huisarts ziet op afstand hoe we in ons vel zitten en waarschuwt ons bij een ongewone piek in de grafiek. Het e-health-systeem dringt zijn administratieve papierberg terug en bespaart hem volgens een onderzoek in Denemarken 15 procent tijd per dag, tijd die hij aan zijn patiënten kan besteden. En wij hoeven minder duimen te draaien in de wachtzaal.Belgische en Nederlandse artsenvakbonden stonden op hun achterste poten toen de plannen voor een elektronische gezondheidszorg bekendraakten. Zij denken dat het systeem onze privacy en hun beroepsgeheim zal schenden. Op het e-health-platform sluiten namelijk ook de ziekenfondsen aan. Zij kijken verlekkerd uit naar alle medische gegevens van patiënten. Een ziekenfonds haalt liefst de gezondsten onder ons binnen; de chronisch zieken zijn ze in financieel opzicht liever kwijt aan concurrerende ziekteverzekeraars. E-healthontwikkelaars stellen ons echter gerust: ziekenfondsen krijgen beperkte toegang en een onafhankelijk controleorgaan zal erop toezien dat de gebruikerscode wordt nageleefd. Wie toegang wil tot het systeem moet zich ook identificeren met zijn elektronische identiteitskaart en met een paswoord. De nieuwsgierigheid van ziekenhuispersoneel is soms zo groot ? even grasduinen in het medisch dossier van premier Yves Leterme ? dat alleen paswoorden geen garantie op privacy zijn. De patiënt zal nu trouwens ook zien wie wanneer in zijn dossier heeft gekeken.
PRIVACY ALS PASMUNT
Privacybezwaren worden te vaak ingeroepen om baanbrekende technologische vooruitgang tegen te houden. De papieren versie van je medische dossier is niet veiliger. Integendeel, iedereen met een witte schort aan kan een ziekenhuis binnendringen. Nieuwe systemen hebben altijd al af te rekenen gehad met een conservatieve reflex. Dat binnenkort ergens (versleuteld weliswaar) op het web staat dat je hiv hebt, of zwanger bent, dat je drager bent van een overdraagbare aandoening, boezemt angst in. Maar de drempel van wantrouwen wordt doorgaans lager naarmate de groep gebruikers stijgt. Kijk maar naar Facebook, die eveneens een evenwichtsoefening in privacy is (vakantiefoto's worden online gegooid en slechts minuten later al gescreend door vrienden van je vrienden hun vrienden). En hoeveel waren er jaren geleden niet bang van internetbankieren en versluizen nu in een paar muisklikken aanzienlijke sommen van de ene naar de andere rekening?Google ziet alvast toekomst in online gezondheidszorg. Het in mei gelanceerde Google Health ? dat voorlopig nog iets voor gezondheidshobbyisten is ? zal het online bijhouden van gezondheidsgegevens internationaal ingang doen vinden. Zo gaan steeds meer mensen (wellicht vooral hogeropgeleiden) zich bewust met hun gezondheid bezighouden. Het lichaam als een te managen 'tamagotchi'. Gezondheidszorg zal op die manier, hopen e-health-voorstanders, evolueren van een oplap-praktijk naar het voorkomen van kwalen. Preventieve gezondheidzorg, zeg maar. Je kunt je natuurlijk afvragen of je gezondheid beheren van achter een computer wel zo gezond is.Na ons geld (internetbankieren, tax-on-web), ons sociaal leven (Facebook), onze hobby's (blogs, MySpace), ons werk (VPN-verbindingen) gaat nu ook onze gezondheid online. Onze privacy wordt steeds meer de pasmunt waarmee we ons leven efficiënter, gemakkelijker, leuker of socialer kunnen maken. Aan die prijs kunnen we best gewoon worden, want in Nederland zijn er plannen om het elektronisch patiëntendossier verplicht te maken. Moeten we, zoals André van Duin, bang zijn van de digitale dokter? Neen. Omarm de e-health-technologie, maar hou nog één oog open voor indringers.
Reinout Verbeke is nieuwscoördinator van het wetenschapsblad Eos en publiceerde poëzie in literaire tijdschriften (DWB, Gierik, De Brakke Hond) en in de bloemlezing Op het oog. 21 dichters voor de 21ste eeuw (Uitgeverij P). Voor de website van deBuren schrijft hij maandelijks een column.