Oude werken, jonge schrijvers 2018

De Hagenpreek, of de prediking van Johannes de Doper

door Naomi Jacobs

Datum 12 oktober 2018

Achttien jonge Vlaamse en Nederlandse auteurs laten eeuwenoude artefacten spreken. Naomi Jacobs geeft een stem aan het jongste personage op een schilderij van Pieter Breughel de Jonge. 'Ik zit in m'n blootje bij mijn moeder op schoot, vind je ook niet dat ze een mooie hoed op heeft?'

Pieter Brueghel de Jonge naar Pieter Bruegel de Oude, 'Hagenpreek, of de prediking van Johannes de Doper', ca. 1620. Musea Brugge © www.lukasweb.be - Art in Flanders vzw. Foto: Hugo Maertens

De Hagenpreek, of de prediking van Johannes de Doper

Je moet goed kijken om me te zien, ik ben welbeschouwd de kleinste hier. Ik zit in m'n blootje bij mijn moeder op schoot, vind je ook niet dat ze een mooie hoed op heeft? Mijn ouders zijn helemaal achteraan gaan zitten, met moeite kan ik horen wat Johannes de Doper vertelt. Mijn vader is vooral druk met het lezen van die mans hand. Mensen komen van ver om zich door mijn vader de waarheid te laten vertellen. Maar als ze nou eens wat zachter zouden praten, dan kon ik tenminste horen wat er vooraan wordt gezegd. Wat ik wél heb gehoord is dat er kerken zijn bestormd en beelden kapotgeslagen. Er is verandering op komst. Mijn moeder was niet de enige die dit jaar hoogzwanger begon. De tijd zélf is zwanger, van verandering.

Iedere geboorte markeert een nieuw begin, en niet alleen het daadwerkelijk ter-wereld-komen. Ook een kapot geslagen schilderij of een omvergeworpen beeld is als een geboorte waarmee een nieuw begin wordt ingeluid. Het nieuwe slaat in op de status quo. Het nieuwe vernietigt het oude. Het is een proces van voortdurende innovatie, creatieve destructie.

Hier, nu we luisteren naar onze prediker, veranderen de regels van wat mogelijk is. Als een wonder zullen zijn woorden iets teweegbrengen wat sterker is dan haar eigen oorzaak.
Mijn moeder kijkt er verwachtingsvol naar uit, naar de geboorte van een nieuwe tijd. 'Jouw toekomst is hoopvol', fluistert ze zachtjes in mijn oor als ze me te slapen legt. 'Jij, kleintje, zult bevrijd zijn van het juk van die Spaanse overheersers en hun hypocriete geloof.'

'Het nieuwe slaat in op de status quo. Het nieuwe vernietigt het oude. Het is een proces van voortdurende innovatie, creatieve destructie.'  

Mijn vader is niet zo hoopvol, integendeel zelfs. Volgens hem brengt dit jaar ons chaos; vernielingen en gruwelijke moordpartijen. Het zal veel van de mensen die hier vandaag aanwezig zijn ten deel vallen. Sommigen zullen worden vermoord, anderen opgesloten. Een enkeling zal weten te vluchten en zijn tijd in ballingschap slijten. Mijn vader heeft altijd al een vooruitziende blik gehad. Daarom vragen ook zoveel mensen of hij hun hand wil lezen.

Hé wat doet die vieze hond daar? Waarom gaat dat beest op mijn vaders mantel zitten? Is dit misschien een donkere voorbode, die ons wijst op de hondse trouw van enkele hier aan het Spaanse gezag? Of suggereert dit beest soms dat mijn vader een valse waarzegger is? Gatver, wegwezen jij vies beest!

© Marianne Hommersom.

Naomi Jacobs (1990) promoveert op dit moment in techniekfilosofie aan de Technische Universiteit Eindhoven. Samen met filosofen Lisa Doeland en Elize de Mul schreef ze het boek Onszelf voorbij. Kijken naar wat we liever niet zien dat begin 2018 bij Uitgeverij Arbeiderspers is verschenen.

De teksten werden ook gepubliceerd op de website van de Maand van de Geschiedenis.

Meer over deze reeks

In de reeks ‘Oude werken, jonge schrijvers’ laten achttien Vlaamse en Nederlandse auteurs zich sinds 2018 inspireren door eeuwenoude artefacten uit het Amsterdamse Rijksmuseum.

Alles bekijken