Ik zit 's morgens in de trein tussen mijn West-Vlaamse geboortestadje en Brussel wanneer ik iemand hoor zeggen: Tommeke, Tommeke, wat snuif je nu? Een lach. Daarna twee seconden stilte, waarna zich een heftige discussie ontspint.
Tommeke. Leeuw van Vlaanderen.Jonge blonde wielergod.God, tout court.
Dinsdagmorgen raakte bekend dat wielrenner Tom Boonen eind mei bij een controle buiten competitie betrapt werd op het gebruik van cocaïne. Vorige week nog haalde Boonen alle krantenkoppen toen hij was tegengehouden nadat hij met 180 kilometer per uur over de ring van Mol raasde, waar slechts 90 toegestaan is. Hij was onder invloed van alcohol.
Mijn eerste reactie: verdomme. Het doet me pijn. Mijn hart bloedt bij iedere nieuwe deuk die de wielersport wordt toegebracht. Ik hou van wielrennen. Ik ben zelf een fervent fietser en geloof dat de wielersport de allermooiste is. Het ingespannen lichaam en de ontspannen geest, het geluid van tubes op nat asfalt, de droge klik van de schoenen in de pedalen, de adrenaline wanneer je met zestig per uur een helling afduikelt, het eenzame gevecht van benen en gebogen rug tegen wind en regen: het is geluk, het is schoonheid, het is poëzie.
De trein nadert Brussel en nog steeds is hét gespreksonderwerp: Tommeke, Tommeke, wat snuif je nu, Tommeke, Tommeke, wat drink je nu ? een refrein alluderend op de legendarische uitroep van VRT-wielerverslaggever Michel Wuyts die in extase alle lucht uit zijn longen perste toen Boonen tijdens het Wereldkampioenschap van 2005 in Madrid als eerste over de meet snelde: "Tommeke, Tommeke, wat doe je nu! Tom Boonen gaat wereldkampioen worden! Tom Boonen gaat wereldkampioen worden! Tom Boonen op 1! Tom Boonen op 1! Tom Boonen is wereldkampioen!!! Moeder, we zijn nog niet thuis! Een standbeeld in Balen. Nu!"
We zijn drie jaar verder en Tom Boonen maakt voor de tweede keer in twee weken tijd een pijnlijke val van zijn voetstuk.
Of niet?
Tom Boonen die buiten competitie cocaïne gebruikt, Tom Boonen die in zijn vrije tijd als een gek over de weg raast, Tom Boonen die te diep in het glas kijkt ? moeten we dat fout vinden? Mogen we dat veroordelen? Doet het iets af van zijn prestaties als sportman, als wielerheld, als levende legende?
Nee, klinkt het in vele commentaren, want hij nam het verboden goedje buiten competitie en cocaïne werkt niet prestatiebevorderend. En: wat Boonen naast zijn fiets doet, heeft niets met zijn sportieve prestaties te maken.
Het zijn vergoelijkende reacties van mensen die weigeren hun gevaarlijke idolatrie voor Tom Boonen opzij te zetten. Laten we wel wezen: sportman, atleet, wielrenner, dat ben je niet alleen met je spieren. De échte atleet heeft een gezond lichaam met daarin een gezonde geest die hij óók in topvorm wil houden ? iedereen die ooit op een min of meer volgehouden manier sport heeft beoefend, weet dat de gezonde geest eerst komt, en pas daarna het gezonde lichaam.
Heeft Tom Boonen een ongezonde geest omdat hij betrapt is op het gebruik van cocaïne ? een drug die zoveel mensen tot zich nemen? Nee, op zich niet - zolang hij niet verslaafd is, tenminste. Het getuigt wel van bitter weinig verstand en evenwichtigheid dat hij én cocaïne gebruikt én een week daarna een nog grotere stommiteit begaat: onder invloed van alcohol met zijn Porsche 180 per uur rijden op een plek waar slechts 90 toegelaten is.
Dat is des te schandaliger omdat Boonen twee jaar geleden het gezicht was van de Levenslijnactie van de commerciële omroep VTM . Die actie, waarvan Boonen de grote gangmaker was, wilde het gebruik van de fiets voor kinderen promoten en veiliger maken. Veiligheid, dus. En dan dronken, Tommeke? Met 180 per uur, Tommeke?
Boonen is ook maar een mens, hoor je dan. Klopt. Maar hoeveel heviger zijn de reacties niet wanneer een gewone sterveling uithaalt wat onze Vlaamse held vorige week deed? Maar Tom Boonen is nu eenmaal Tom Boonen, de sterke wielergod met de wilde blonde manen, en dan mag een mens al iets meer.
Waarschijnlijk is dat net het grote probleem waar Tom Boonen mee te kampen heeft: hij wordt verafgood in Vlaanderen. Het publiek heeft hem en zijn fiets op een standbeeld geplaatst tot dat aan de sterren reikt. Dat is ongezond voor een mens. Zoveel aandacht doet je zweven, en wie zweeft, valt gemakkelijk naar beneden.
De druk wordt hem te veel, hoor je nu vaak zeggen. Dat kan. Als Tornado Tom eens wat minder presteert, is het Vlaamse wielerpubliek ontgoocheld; als Tom verhuist naar Monaco omdat het daar fiscaal fijner wonen is, vindt het Vlaamse wielerpubliek dat niet zo fijn; als Tom in Monaco verblijft, mist hij het Vlaamse land. Iedere stap van Boonen wordt in de gaten gehouden; iedere uitspraak wordt ontleed en uitvergroot.
Maar zijn er niet meer mensen die onder druk presteren? Is dat een excuus om cocaïnegebruik goed te praten? En is er geen volkswijsheid die zegt dat het sterke schouders zijn die de weelde kunnen dragen? Dat is precies wat een ware topsporter hoort te zijn: sterk. In lichaam en geest. Als Tom Boonen de druk niet aankan en zich als een rotverwend godenkind gaat gedragen, dan verdient hij de titel van topsporter én van Sportman van het jaar niet. Dan moet hij zijn fiets aan de haak hangen en rockster worden: daar zijn een gezonde geest en een gezond lichaam niet noodzakelijk een part of the job.
In de trein is de discussie nog steeds aan de gang. Weet je wat ik denk, zegt iemand? Boontje komt om zijn loontje. Gelach, waarna stilte, waarna de discussie zich opnieuw herneemt. Inderdaad, Tommeke. Boontje komt om zijn loontje, altijd. Maar Tommeke, Tommeke, het tij valt nog te keren. Pik de draad weer op en word opnieuw het voorbeeld dat je voor zoveel jonge Vlaamse wielrennertjes was. Laat zien dat je een ware atleet bent en niet alleen met je benen maar ook met je hoofd je sport beoefent. Dan pas kan je met fiere blik op het standbeeld gaan staan dat de Vlaamse wielerliefhebbers voor jou hebben opgericht.