Beginnen in het donker

Anneleen Van Offel trok naar Israël om haar debuutroman te schrijven. deBuren mocht over haar schouder meekijken. Ze vertelde over schrijfpijn en andere twijfels, over bijzondere ontmoetingen, over Israëlische uitzichten en Belgische inzichten, en hoe daartussen een debuutroman vorm krijgt. Terug in België gaat ze onvermoeibaar door met haar schrijfproces en krijgt haar debuut stilaan vaste vorm.

Deel 1 | Beginnen in het donker

RULE SIX: Nothing is a mistake. There's no win and no fail, there's only make. (John Cage)

Net in de periode dat buiten het donker wint op licht, gaan alle lampen stuk. Ik draai de laatste lamp uit die werkt en neem hem mee door het huis. Nu is er enkel licht waar ik zit. Een vreemde geruststelling. Er is altijd een kring van licht, maar dan alleen op de plek waar ik moet zijn. Het bureau.

Een keer of twaalf ben ik opnieuw begonnen om iets te kunnen schrijven over het beginnen schrijven. Beginnen is het uitdagen van de zinloosheid. De wereld draait haar rondjes, mensen komen klaar en het verschil tussen pijn en genot is overal even onduidelijk.

Ik draal rond in het donker, zet koffie, doe de afwas. Beginnen maakt onbelangrijke dingen verschrikkelijk belangrijk. Moeten beginnen zorgt in elk geval voor een schoon huis.

Als een vlieg word ik aangetrokken door het licht op de schrijftafel, maar het voelt alsof ik mezelf voor de gek houd. Je eerste roman beginnen schrijven is een daad van volstrekte onbelangrijkheid. Het houdt een risico van het nooit voltooien in, bovendien zijn er al genoeg romans geschreven, en in Irak gooien fanatici mannen van het dak omdat ze van andere mannen houden, dus wat zou het, een eerste roman beginnen.

Beginnen is wat ons draaiende houdt. Beginnen is een daad van ongehoorzaamheid. Het houdt de drang tot verandering in. Alleen maar omdat elk mens elke dag begint aan iets, zijn we gekomen tot waar we nu zijn. Beginnen is de kwetsbaarheid toelaten, het risico om te falen toe te laten. Niet vasthouden aan wat je zeker weet, want wat zeker is, is dat elke zekerheid ooit verdwijnt.

We kunnen ons makkelijk overgeven aan moedeloosheid, omdat elders mannen van het dak, omdat anderen toch al beter, omdat alles al verteld. Beginnen is een keuze, elk begin opnieuw.

In een ontwijde kerk vertelde Tommy Wieringa eerder dit jaar dat reizen hem de mogelijkheid geeft om verschillende levens te leiden. Voor een publiek dat bestond uit minstens zeventig verschillende levens maakte hij de vergelijking met het schrijven. Schrijven is het tonen van mogelijkheden. Door het schrijven kunnen we het leven leiden van een man die ooit van een dak zal worden gegooid. We kunnen het leven leiden van wie we haten. Beginnen met schrijven is meer dan ooit een keuze. Het is de keuze om je in te schrijven in een bepaalde traditie. Een traditie waarin plaats is voor verschillende mogelijkheden.

Mijn roman zal zich afspelen in Israël en Palestina. Wat ik zeker weet, is dat ik nooit genoeg over het conflict zal weten om het te begrijpen. Ik ben geen Joodse vrouw, geen Palestijnse man. Wat ik schrijf, zal een interpretatie zijn. Dat is het verhaal dat ik vertel. Hoe kan een jonge Belgische vrouw een verhaal vertellen over een conflict uit de krant, op een manier dat het conflict over elk van ons gaat.

We lezen, nemen ons een leven aan. Ik pretendeer niet de waarheid over het conflict bloot te leggen. De werkelijkheid is een verhaal dat iedereen anders leest. Schrijven is het schijnen van een zaklamp op bepaalde delen van de werkelijkheid, de rest is ruimte voor verbeelding.

We kunnen pas weten of het zin heeft wanneer het geschreven is. Alleen daarom al heeft het zin om toch de lamp boven het bureau aan te steken. Om te vliegen, moet je durven springen.

Ik stap naar het licht. Klik het document open. Ik ben klaar om te beginnen.

Maar toch eerst even een wasje insteken.

www.anneleenvanoffel.be