Lof van de Lada Niva

Vorige maand sleurde Elisabeth Callens ons uit de dagelijkse sleur van mailen, bellen en op onze stoel zitten en nam ons mee naar Kazachstan. Vandaag zingt ze vanuit Kirgizië de lof van de Lada Niva, 'de auto der auto's'. In het tweede deel van haar drieluik kijkt zij namens deBuren rond, op weg van Osj naar Bisjkek en met haar fotocamera in de aanslag.De Lada Niva, de auto der auto's! Bestand tegen alle weersomstandigheden, door de vierwielaandrijving in staat de zotste wegen af te razen, een kras, een deuk of ferme bluts doet hem niet dalen in kwaliteit en zijn robuuste uiterlijk maakt hem eerder charmant dan lelijk. Hoe ben ik zo verkocht geraakt door de Niva? Ik ben op doorreis door Kirgizië en ik huurde een paar dagen de goedkoopste auto die voorhanden was: de Honda Fit. Een gewone stadswagen waarvan ik hoopte dat hij geschikt zou zijn om kiezelige bergpaden met diepe kraters te beklimmen, want geasfalteerde wegen zijn hier ferm in de minderheid. Maar helaas: meermaals moest de Honda met de staart tussen de wielen rechtsomkeer maken. Een veel te dure grap om met een gemiddelde snelheid van veertig kilometer per uur over de ‘snelweg' te rijden.Dus besloot ik maar te gaan liften en zo van Kirgizië naar Kazachstan te reizen. Dat zou me ook heel wat Som, de lokale munteenheid, schelen. Dacht ik ... maar het concept 'autostop' bestaat hier niet. Voor elke lift moet je betalen, zeker als je er westers uitziet. Nadat ik, met verbaasde blikken tot gevolg, uitleg dat ik geen geld heb want dat ik dan wel een bus of taxi had genomen, zijn er twee reacties mogelijk: ofwel rijdt de auto met gierende banden weg en blijf ik achter in een grote stofwolk, ofwel word ik gepamperd en verzorgd als was ik hun eigen kind. Ze kopen eten en drinken voor me, ze stoppen bij de apotheek voor een strip paracetamol omdat ik even heb gekucht: gastvrijheid staat bij de Kirgiezen op nummer één. Ik geniet wel van het warme onthaal en hun bezorgdheid, maar daarnaast zie ik de mensen ook denken: ‘Wat een domme geit, zomaar in het buitenland, zonder te weten wat haar plan is, zonder eten, zonder paracetamol ... Laten we haar meenemen, zodat ze het overleeft tot de volgende stad.' Zo hebben dus tientallen Lada's mij meegenomen en de liefde voor de auto werd groter en groter naarmate de wegen ruwer en gevaarlijker werden. Zo zit ik nu in een Lada Niva op weg van Osj naar Bisjkek, de hoofdstad van Kirgizië. Voor een hoofdstad is er eigenlijk relatief weinig te doen. Het is precies of het leven er stopt zodra het donker is. De hele dag zie je veel mensen zich door de stad haasten, het verkeer is een wirwar aan asociale chauffeurs waardoor je leven op elk moment onder een auto kan eindigen. Maar rond een uur of zeven is het donker – straatverlichting is er lang niet overal – en zit je plots in een andere stad. Alles wordt rustig, heel weinig mensen op straat, en al zeker geen vrouwen.Osj is de tweede stad van Kirgizië en heeft een van de grootste markten van Centraal-Azië. Het is een doolhof van op elkaar gestapelde containers waar je echt alles kan vinden. Alles is ingedeeld per artikel: onderbroeken en bh's in de ene 'straat', iets verderop messen en sabels, en iets meer naar het einde heb je keuze tussen tweehonderd paar dezelfde schoenen. We zweven in het ijzeren blik over de ruwe wegen en de bestuurder van de Lada vertelt me dat hij gids is in zijn dorpje op een kleine driehonderd kilometer van Osj. De man spreekt Engels, wat ik na twee weken in dit land nog maar drie of vier keer eerder ben tegengekomen. Voor de rest moest ik me behelpen met het Russisch dat ik drie jaar geleden heb opgedaan tijdens een reis naar Oekraïne. Kirgizisch ken ik al helemaal niet, dus een Engelssprekende bestuurder van een Lada Niva: dat moet voorbestemd zijn. Hij vertelt me dat het toeristische seizoen in Kirgizië afgelopen is in september, en dat de gidsen nu werkloos zijn tot het nieuwe seizoen in mei begint. Maar volgens de trotse chauffeur is dat binnenkort niet meer nodig: omdat Kirgizië het Zwitserland van Centraal-Azië is met veel sneeuw en fantastische bergen, gaan ze ook hun dorp aantrekkelijk maken voor wintertoerisme. Dit weekend gaan ze bijvoorbeeld een berghut, waar in de zomer nomaden met hun schapen en paarden leven, isoleren zodat ze die kunnen gebruiken voor toeristen in de winter. Als ik geïnteresseerd ben, mag ik gerust mee om te helpen, wat ik natuurlijk graag wil.Thermisch ondergoed, een warme slaapzak, drie truien, vijf paar sokken, een muts, wanten en ikzelf worden de volgende morgen in de Lada gepropt. De reis naar 2600 meter hoogte duurt iets minder dan een uur. Onderweg komen we enkele knapen op ezels tegen die ook op weg zijn naar de te isoleren berghut. Eenmaal daar aanbeland kan ik niet geloven in wat voor prachtnatuur ik ben terechtgekomen. Het is een soort vallei, omgeven door besneeuwde toppen en kleine waterstroompjes, hier en daar staan wat paarden te grazen, het is twintig graden en een zalige stilte daalt over ons neer.Het hutje bestaat uit stenen en klei. Onze taak: isolatie steken en een vloer leggen. Ik krijg echter de opdracht water te halen dat subtiel langs de rotswanden komt gestroomd. Het is zeer zuiver en gezond water dat je meteen kunt drinken. Al gauw wordt het me duidelijk dat ik mee ben gekomen om de kok te helpen met het eten, want dat is vrouwenwerk, isoleren niet. Even nog wil mijn feministische zelf het niet opgeven, dus krijg ik een klein zaagje in mijn hand waarmee ik een takje van vier centimeter dik mag doorzagen. De maaltijd is klaar wanneer het al donker is en twintig graden kouder. Dat wil zeggen: tijd voor wodka! Als ik het goedje niet ineens naar binnen kieper, hoor ik afkeuring van alle kanten want zo zal ik nooit warm worden. Op dit moment toont de Niva opnieuw wat voor ideale reismakker hij is: een boombox wordt aangesloten op de batterij en Kirgizische melodieën versmelten zich met het wodkavergieten. Voor ik het weet sta ik tussen een horde mannen die moves maken zoals in een Bollywoodfilm. Het is een spektakel van ruige mannen met winterse kleren die gekke paringskreten uitstoten. Als de wodka op is, valt ook de vreselijke Russische popmuziek weg, en horen we enkel de stilte van de diepe nacht. De Lada is kennelijk niet zo onbeperkt als ik dacht, maar na een eerste gevoel van teleurstelling verbaast de vierwieler me opnieuw: in no time tovert de chauffeur het interieur van de Niva om tot een comfortabel bed. De mannen slapen met z'n allen in de geïsoleerde hut op de vloer en ik kijk door het raampje van de Niva naar de miljoenen sterren. Bij zonsopgang is enkel mijn neus wat aan de blauwe kant, de rest heeft de vijf graden onder nul doorstaan. De Niva daarentegen wil nog steeds niet starten en zo overvalt me een tweede teleurstelling. Te voet gaan we terug naar het dorp, naast de ezels die al ons gerief nu dragen. Ik kijk nog een keer om en in de verte zie ik het autootje eenzaam bij de hut staan, wachtend tot iemand hem ooit komt opkalefateren ... Ik controleer of mijn gerief nog stevig rond de ezel gebonden zit. Best handig, zo'n beest. Eigenlijk een Niva met poten in plaats van wielen: bestand tegen alle weersomstandigheden, geschikt voor de moeilijkste en zotste wegen, heeft niet veel eten nodig, en zijn uiterlijk is eerder charmant dan lelijk. Hoeveel zou dat kosten, zo'n ezel?