Als nieuwslezer wilde Jan Becaus van de VRT naar eigen zeggen zo geurloos en smakeloos zijn als een aardappel; 'een nieuwsanker is het nieuws niet.' Toch ging hij, na 28 jaar dienst, met pensioen als een superster. In het totaal is hij dan ook meer dan 10.000 keer op tv geweest. Hier in zijn laatste column voor deBuren bepleit Vitalski dat dit tien maal minder had mogen zijn – niet om Becaus' merites te miskennen, wel uit mededogen met dat negental gelijk getalenteerde sprekers dat zijn leven versleet in het stempellokaal.Je begeeft je naar de bioscoop om met een 3D-brilletje op je neus naar Pacific Rim, de nieuwste van del Toro, te gaan kijken en de effecten zijn zo verbluffend dat je de meest ongerijmde knokpartijen tussen reuzenrobots en Godzilla-achtige zeemonsters niet alleen gelooft maar zelfs aanvoelt. En dus applaudisseer je, zelfs al weet je diep in je Europese hart dat ware kunst het moet hebben van suggestie.Maar dan kom je weer thuis en zet je voor het slapengaan nog even het nieuws aan: in Kingston, Zuidwest-Londen, is er een ondergronds riool verstopt geraakt door een vetberg van 15 ton. Door een jarenlange aanslibbing van vochtige doekjes, tampons en etensresten. ‘De vetbol,’ aldus de nieuwslezer, ‘is zo groot als een dubbeldekker die bovengronds rijdt.’ Alsof hiermee je fantasie nog niet voldoende geprikkeld zou zijn, volgen de beelden, ook bijna in 3D. Een afdaling in de Danteske hellepijp. Eerst denk je: deze wansmakelijke opnames zijn met een minicamera op afstand gemaakt, maar dan zie je ook de ongelukkigen die er, met een hogedrukspuit gewapend, tegenaan moeten. Hierbij is Pacific Rim klein bier. Het journaal is waargebeurd en staat in je slaapkamer, en zijn effecten komen onverwacht op je af.Onlangs verklaarde de aan televisiesucces niet vreemde entertainer Luc Wyns zich verwonderd over het falen van zijn prognose: bij de opkomst van het internet was hij er vanuit gegaan dat de macht van de televisie naar de haaien ging. Tot zijn consternatie bleek zelfs het tegendeel bewaarheid. Kijkcijfers swingen als nooit eerder, de adoratie jegens beroemdheden uit onbenullige realityreeksen overtreft alles. Veelzeggend was zo, onlangs, de strijd om de voorpagina tussen links het aantreden van de nieuwe Belgische Koning, rechts het gedeukte liefdesleven van Astrid Bryan, hét voorbeeld van zo iemand die beroemd is omdát ze beroemd is, door de televisie – kranten zetten de koning bovenaan, maar de boekjes die écht worden gelezen, wisten wel beter.Zoals Belga-journalist Aad Van Maenen het stelde in zijn redevoering bij zijn pensioen: 'De geschreven pers is er alleen nog om de kruimels op te rapen op die gronden, waar de televisie zonet is langsgekomen.' Om die reden is het televisieproductiehuis Woestijnvis nu ook zelfstandig de boekenmarkt beginnen te veroveren, met een eigen uitgeverij, DRIE geheten. Die boekenfirma zal geen vertalingen van Neruda of literaire debuten van nobele onbekende Vlamingen uitbrengen, maar wel kookboeken en tuinboeken die rechtstreeks worden afgeleid van hun tv-programma. Demasure, woordvoerder van dit nieuwe bedrijf, zegt eerlijk: 'In het verleden ging te veel energie naar besprekingen met externe uitgeverijen.' Wellicht omdat traditionele uitgeverijen altijd nog geprobeerd hebben om, in het kielzog van hun televisiegeleide gouden eieren, wél nog zuivere literatuur uit te brengen ook, voor het prestige.Samengevat: op televisie komen, is gelijk aan oppermacht – daar is iedereen zich ook al wel een halve eeuw lang van bewust. Daarom juist is het echter zo wonderlijk hoe lichtzinnig, hoe weinig gereglementeerd met deze macht wordt omgesprongen. Een democratisch principe zou eruit bestaan om dit fenomenale vermogen te verspreiden over zoveel mogelijk individuen. Nu zie je een handjevol vedetten dat een halve eeuw lang vijf keer per week het scherm domineert, en daarbuiten dus ook schouwburgen vult en boekhandels inkleurt. Zoals bij apothekers en notarissen zou hier een numerus clausus op moeten komen: een mens mag maar een beperkt aantal uren met zijn smoel in je huiskamer, niét uit misplaatste rancune tegenover die vedetten, wél ter leniging van de werkloosheidsbureau's, waar even zovele getalenteerde entertainers, journalisten en presentatoren staan aan te schuiven zonder inspraak.U, lezer, zal de oproep om zo'n numerus clausus weglachen als absurd. Maar gedenk dat de Markies de Condorcet, 250 jaar geleden, ook werd bespot, zelfs door vrouwen, toen hij met de eerste ideeën voor vrouwenemancipatie op de proppen kwam ...
The Revolution Will Be Televised
Als nieuwslezer wilde Jan Becaus van de VRT naar eigen zeggen zo geurloos en smakeloos zijn als een aardappel; 'een nieuwsanker is het nieuws niet.' Toch ging hij, na 28 jaar dienst, met pensioen als een superster. In het totaal is hij dan ook meer dan 10.000 keer op tv geweest. In zijn laatste column voor deBuren bepleit Vitalski dat dit tien maal minder had mogen zijn – niet om Becaus' merites te miskennen, wel uit mededogen met dat negental gelijk getalenteerde sprekers dat zijn leven versleet in het stempellokaal.