Van parallelle universums en hun botsingen

Datum 17 januari 2012

De roman Man In The Dark van Paul Auster speelt zich af in een hedendaags New York – maar dan zonder dat de aanslagen van 9/11 daar ooit hebben plaatsgegrepen.

In diverse interviews legt de schrijver uit waar dit naar zijn doen sterk maatschappelijk betrokken idee vandaan komt: bij de presidentsverkiezingen van het jaar 2000 haalde Al Gore meer stemmen dan George Bush – maar toch was het Bush die de nieuwe leider werd. 'Sindsdien heb ik sterk het gevoel,' aldus Auster, 'dat we niet in de ware wereld, maar wel in een soort parallel universum leven.' Kijken we rond ons, ook in Europa, zelfs in België, dan kunnen we hem alleen maar bijtreden.

De hallucinatoire switch van Gore naar Bush vond een parallel in Frankrijk, waar de wankele Sarkozy zijn geduchte tegenkandidaat Strauss-Kahn opeens in het stof zag bijten. In de ene realiteit arriveerde DSK, na een etentje met zijn dochter, tijdig op JFK Airport voor een vlucht naar Parijs en werd hij opgebeld voor een beuzelarij: in het hotel was hij zijn BlackBerry vergeten en als hij even kon wachten, zou een koerier hem die vlug brengen. In een andere realiteit had hij zich, op minder dan zes minuten tijd, voor- én achterwaarts vergrepen aan een hotelmeid die twee keer na elkaar in zijn kamer kwam, voor een kuisbeurt, nochtans wetende dat hij nog niet was uitgecheckt. In dié realiteit kwamen ze hem geen BlackBerry maar een stel handboeien aandragen.In Engeland bewandelde Gordon Brown wat Borges noemt de 'Tuin Van Zich Splitsende Paden'. Op 28 april 2010 voert hij voor het oog van de camera's een vriendelijk gesprek met een volkse dame op straat. Dan stapt hij in zijn taxi maar staat zijn microfoon nog aan. Integraal Engeland hoort hem uitroepen: 'Wat een bekrompen wijf was dat!' In zijn recent verschenen memoires onthult Labours spindoctor Peter Mandelson dat Brown rond die tijd door verscheidene Europarlementsleden werd verzocht om hun voorzitter te worden. Mandelson adviseerde hem: 'Als je zo tof zou willen zijn om hier op te hoepelen, hebben we nog één kans op duizend om de verkiezingen te winnen.' Vandaar dat het Newsflavor onlangs kopte: 'Ergens in een parallel universum is Gordon Brown nu EU-president.'Parallelle universums zijn dan ook een Britse uitvinding, niet alleen dankzij het pionierswerk van H.G. Wells of het slijmerige proza van C.J. Lewis, dat ons langs een geheime kleerkast naar het ongerijmde Narnia voerde, waar een leeuw, o God, Jezus Christus moest voorstellen, voor een als avonturenverhaal vermomde catechismus. Meer spectaculair zijn de fantasmen van de – in een telefooncel dan nog – tijd en ruimte doorklievende, desondanks enkel in Engeland écht populaire Doctor Who, een parallelle identiteit op zich. Het leger acteurs dat hem, over vijf generaties verspreid, leven inblies, is letterlijk ontelbaar: in 1996 speelde McGann officieel de 'zevende Doctor'; pas jaren nadien ging hij dit zelf eens natellen, en bleek hij in waarheid de achtste te zijn geweest.Gek dat in België de schizofrene werelden van Doctor Who niet harder worden geapprecieerd. Visionaire commotie genoeg hier. Hoeveel pas afgestudeerde jongeren kwamen er onlangs niet op straat, nu al panisch om hun pensioen? En daar met 2012 het jaar van Louis Paul Boon is aangebroken, wordt ook de historische bestendigheid van 's lands communautaire gespletenheid helder: vandaag doet Belgiës toekomstige eerste minister De Wever Wallonië af als een te amputeren verliespos; in 1971 beschreef Boon in zijn Pieter Daens een optocht van Waalse socialisten door het Vlaanderen van 1888: 'Als de Walen aankwamen, bleek, mager, 't vel over de benen, schuw van 't daglicht, verbrand van de vuurovens of verminkt door mijnrampen, dan riep elkeen uit: ziekenkassen! Pensioenkassen!'Er bestaan zelfs parallelle universums in de Belgische liefdadigheid. Met de recente charitatieve actie Het Glazen Huis werd niet alleen het verschil duidelijk tussen de aan diaree lijdende wereld ginds en de van Kerst genietende beschaving hier. Toen woordvoerder Jan Van Biesen verkondigde dat de inzamelingen onderhand werden stopgezet omdat ze, vond hij, moesten 'eindigen op een hoogtepunt', kwam ook het onderscheid tussen hulpverlening en showbizz bloot te liggen. Wat werd bevestigd toen zanger Ernst Löw zijn zelf vergaarde 7.000 euro inleverde: in Het Glazen Huis kon hij niet binnen, wegens niet beroemd genoeg, maar wel mocht hij een liedje brengen aan de ingang buiten. Daar gooiden omstanders hem, zoals te zien was op televisie, blikjes bier naar zijn hoofd.

De VRT vertaalt Premier Di Rupo graag zo letterlijk mogelijk. Zo is voor 'chancellerie' het meer ouderwetse woord 'kanselarij' weer in zwang getreden, vergeleken bij 'griffie' of 'administratie' meer duister literair, en terecht, daar burgers en staatseconomen elkaar nooit verstaan. Al zal dit veranderen, nu Europa klaar is om bij begrotingstekorten sancties te treffen, niét jegens het handjevol avonturiers bij de schatkist, maar jegens de integrale landsbevolking. Niet alleen in Hongarije kan de pas verschenen pulpfilm Cowboys and Aliens worden gezien als een waarschuwing voor een ophanden zijnde cultuurclash: de gealiëneerde burgerij versus de cowboys van het rekenhof. Gedenk tevens de bloederige film Pathfinder, waarin, waargebeurd, een stel uitgehongerde Vikings op een argeloos gedijende Indianenstam botst.